Εθιμα και Παραδόσεις

Έθιμα από το Ιόνιο

Η Ελλάδα βρίθει παραδόσεων και εθίμων με πάσης φύσεως γιορτές και τελετές, εκκλησιαστικού και μη περιεχομένου. Από την Αλεξανδρούπολη μέχρι την Καλαμάτα και από την Κέρκυρα μέχρι την Θάσο υπάρχουν αρκετά έθιμα σχετικά με τον γάμο, μια από τις σημαντικότερες στιγμές της ζωής των ανθρώπων, όπου οι μελλόνυμφοι καλούνται να ακολουθήσουν για να τιμήσουν με αυτό τον τρόπο τους προγόνους τους.

Ας δούμε κάποια από τα παλαιότερα έθιμα των νησιών του Ιονίου σχετικά με το πανέμορφο θέμα του γάμου.
Στο Ιόνιο και συγκεκριμένα στη Ζάκυνθο οι γαμπροί ζητούσαν την νύφη από τον πατέρα της και μετά εκείνος, μαζί με όλη την οικογένεια, συζητούσαν τις προτάσεις και μελετούσαν τον χαρακτήρα και το ήθος τους, αφού ολοκλήρωναν με την επιλογή του καλύτερου γαμπρού, ερχόταν το ¨παζάρεμα¨ για το ¨σκαρτσοφόλι¨, τη συμφωνία δηλαδή, ανάμεσα στις δύο οικογένειες για την προίκα της νύφης και το τί θα πάρει ο γαμπρός, όταν συμφωνούσαν σε αυτά τότε γίνονταν οι αρραβώνες. Το έθιμο του κρεβατιού γινόταν με την εξής παραλλαγή, δύο ημέρες πριν τον γάμο οι συγγενείς του γαμπρού έπαιρναν με στολισμένη άμαξα τα προικιά της νύφης, για το στρώσιμο του κρεβατιού, και τα πήγαιναν στον γαμπρό όπου οι φίλοι έστρωναν το κρεβάτι και έριχναν έναν υγιή γιο επάνω για να είναι γόνιμοι και να κάνουν υγιή παιδιά. Μια μέρα πριν τον γάμο ένα αγόρι κουβάλαγε στο κεφάλι του ένα πανέρι με κουφέτα και το νυφικό μέσα, το πήγαινε στην νύφη με τραγούδια, όπου εκεί το καλοδέχονταν και ξεκινούσε το γλέντι με φαγητό και χορό, τα γλέντια στο σπίτι της νύφης κρατούν μέχρι την άλλη μέρα που γινόταν και μεταφέρονται, μετά το μυστήριο, στο σπίτι του γαμπρού. Τα δώρα που έκαναν οι παρευρισκόμενοι ήταν χρήματα, τα οποία έδιναν στον γαμπρό. Μια εβδομάδα μετά, την επόμενη Κυριακή, το ζευγάρι έκανε την πρώτη επίσκεψη στο σπίτι της νύφης, αυτό το έθιμο λεγόταν ¨επιστρόφια¨.

Στην Λευκάδα, μετά τα προξενέματα και το προικοσύμφωνο, τα έθιμα του γάμου ξεκινούσαν με το γέμισμα του στρώματος το οποίο αναλάμβαναν αρχικά τα αγόρια τα οποία, εκτός από βαμβάκι, βάζουν και τρίχες από τα μαλλιά τους για γούρι, το γέμισμα το ολοκλήρωναν οι γυναίκες και το έραβε για να κλείσει η μάνα της νύφης. Δυο ημέρες πριν τον γάμο τρία αγόρια αναλάμβαναν το κοσκίνισμα του αλευριού για το προζύμι και το τελείωνε μια ανύπαντρη κόρη από το σόι του γαμπρού, ενώ την ίδια μέρα στρωνόταν το νυφικό κρεβάτι από άντρες και μόνο. Μια μέρα πριν τον γάμο έσφαζαν έναν τράγο και έριχναν τουφεκιές στον αέρα, όπου και σήμαινε την αρχή του γάμου, όπου οι καλεσμένοι έστελναν στο σπίτι τα κανίσκια που ήταν κοφίνια με τρόφιμα και ποτά, ανάλογα τις οικονομικές δυνατότητες του καθενός, ώστε να ετοιμαστούν τα φαγητά για το γλέντι. Τα προικιά της νύφης στέλνονταν στο σπίτι του γαμπρού πριν τον γάμο και μετά ξεκινούσε από εκεί η συνοδεία που θα πάρει την νύφη από το σπίτι της για την εκκλησία, με όργανα και τραγούδια όπου και προπορευόταν αυτός που κουβαλούσε τα στέφανα. Η ίδια πομπή μετά τον γάμο πάει έξω από το σπίτι του γαμπρού και περιμένει να υποδεχτεί τη νύφη, εκεί ο πεθερός ταΐζει τους νιόπαντρους μέλι και ψωμί για να είναι γλυκιά η ζωή τους και η πεθερά δίνει ένα ρόδι στη νύφη να το σπάσει για το γούρι.

Όπως στα άλλα νησιά του Ιονίου έτσι και στην Κέρκυρα ο γάμος είναι υπόθεση όλου του χωριού. Μαζεύονταν δηλαδή όλες οι χωριατοπούλες για να βοηθήσουν την μάνα της νύφης να ετοιμάσει το στρώμα και τα μαξιλάρια του ζευγαριού αλλά και απ΄όλα τα σπίτια έστελναν οι χωριανοί τραπέζια, καρέκλες, πιάτα και ότι άλλο μπορεί να χρειάζονταν για το γλέντι. Από την Πέμπτη μέχρι το Σάββατο ετοιμάζονταν τα ψωμιά και τα φαγητά και το Σάββατο έστελναν την προίκα της νύφης στο σπίτι του γαμπρού καθώς οι καλεστάδες διαλαλούσαν τον γάμο. Εδώ το κρεβάτι το αναλάμβαναν τα ανύπαντρα κορίτσια και φυσικά στο τέλος έριχναν έναν καλότυχο γιο επάνω του. Τα γλέντια και οι χοροί ξεκινούσαν από τα σπίτια και συνεχίζονταν στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας.

Όλοι οι γάμοι στα νησιά αυτά ήταν χαρά και γιορτή για όλους και φυσικά κοινή υπόθεση για όλο το χωριό. Μαζί με τους γονείς και τους μελλόνυμφους οργάνωναν τα πάντα και φυσικά, ο καθένας με τον τρόπο του, βοηθούσαν να γίνει το γλέντι με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Αυτή είναι η δύναμη της παράδοσης, ενώνει όλο τον κόσμο.

Συντάκτης: Ελένη Μπάιλα
Φωτογραφία: www.gnoristetinellada.gr